Тажикстандын президенти Эмомали Рахмон жеке учакка болуу – бул ашкере байлык деп эсептейт жана расмий учууларда Sоmon Air жеке улуттук компаниясынын авиапаркындагы «Боинг 373» лайнерин колдонот. Учактын ички жасалгасы улуттук тажик стилинде жасалгаланган жана эң жаңы техника менен жабдылган. Лайнер өлкөнүн биринчи адамдары пайдаланбаган учурда да жумушсуз турбайт жана кадимки жүргүнчү каттамдарды аткарат. Жергиликтүү учуулар үчүн Тажикстандын президенти вертолётторду колдонот.
Тажикстандын авиациясынын тарыхы 100 жылдай убакытты камтыйт. Аймагынын көп бөлүгүн тоолор, капчыгайлар жана дарыялар ээлеген мамлекет жакшы өнүккөн аба байланышына муктаж, азыркы убакта бул жерде төрт улуттук авиакомпания жана Россиянын, Кытайдын, Түркиянын, Бириккен Араб Эмираттарынын бир нече ондогон ташуучулары иштейт:
Тажикстандын бардык авиакомпанияларынын алдындагы негизги милдеттер:
- Авиапарктарды толуктоо.
- Учуулардын коопсуздугун камсыздоо.
- Учуулардын географиясын кеңейтүү.
Өлкөнүн эң эски компаниясы – өз ишин 1924-жылы, Орто Азия аба линияларынын тажик авиатүйүнү пайда болгондон кийин эле дароо баштаган Tajik Air («Тажикстан аба жолдору») болуп эсептелет. Эки «Юнкерс-13» аба кемеси жүргүнчүлөрдү Тажикстан бойлоп Памир тоосунун үстүндө ташышчу: Сталинабаддан (Душанбе) Пяндж, Куляб, Ходжент жана Дангара шаарларына. 2009-жылы, 1950-жылдан бери «Точикистон» деп аталган авиакомпания, жаңы аталышка ээ болду – «Тажикстан аба жолдору.
Tajik Air жүргүнчүлөрдү үзгүлтүксүз каттамдар менен Россияга (Москва, Санкт-Петербург, Екатеринбург жана Сургут), Кытайга (Пекин жана Урумчи), Иранга (Тегеран), Казакстанга (Алматы), Кыргызстанга (Бишкек), Индияга (Дели) жана Тажикстандын үч аба гаваны болгон Душанбе, Хорог, Худжандга жеткирет. Жүргүнчүлөрдү он бир лайнер тейлейт, алардын ичинде «Боинг 737-300», «Боинг 737-800», «Боинг 737-500», Xian MA60. 2017-жылы «Тажикстан аба жолдору» 356 миң жүргүнчүлөрдү ташыды, бул мурунку жылга караганда 30 миңге көп. Компанияда 500дөн ашык адам эмгектенет, жетим балдарга материалдык жардам берүү үчүн чоң кайрымдуулук иши жүргүзүлүүдө.
2007-жылы Тажикстанда эки жаңы авиакомпания пайда болду: Asia Airways жана East Air. Asia Airways Азия өлкөлөрүндөгү чартердик учууларга багытталган: Пакистан, Индия, Афганистан, Иран жана Бириккен Араб Эмираттарына. Бул авиакомпания Тажикистандын улуттук жүк ташуучусу болуп саналат жана россиялык «Волга-Днепр» компаниясы менен кызматташып, Душанбе Эл аралык аэропортунда жайгашкан.
Компаниянын авиапаркында «Ан-12», «Ан-26», «Ил-76», Foker-50 маркасындагы учактар бар.
East Air «Көп төлөп эмне кереги бар?» деген ураан менен иштеп, жүргүнчүлөрдү 11 жылдан бери ийгиликтүү ташыйт. Компаниянын негизги аэропорттору – «Куляб» жана «Коргон-Төбө», бул шаарлардан East Air Москва, Санкт-Петербург, Казань, Екатеринбург, Новороссийск, Челябинск жана Оренбург шаарларына учат. Авиакомпания кайрымдуулук иши менен алектенет жана Эл аралык Тынчтык Айылы менен келишим боюнча жашоонун татаалдыгына дуушар болгон балдарды ооруканаларга жеткирет. Жылына эки жолу кызматкерлер өзгөчө жарнамалык акцияларды өткөрүшөт: «юбилейдик» жүргүнчүлөргө мобилдик телефондорду ыйгарышат, лайнерлердин бортунда утулбас лотереяларды уюштурушат, чыпталарды электрондук түрдө алгандардын баарына олуттуу арзандатууларды жарыялашат. East Air туристтик фирмалар менен активдүү кызматташат, россиялык аэропорттор менен жүргүнчүлөрдү трансфердик ташуу боюнча келишимдерди түзөт. Учуу убагында учактардын бортунда авиакомпаниянын типографиясынан басылып чыккан орус жана англис тилиндеги каттамдардын ырааттамасы, өнүгүү пландары, бош кызмат орундары сыяктуу бүт маалыматты камтыган журналдар таратылат. Борттук коштоочулар жүргүнчүлөрдү ачык көгүш түстөгү формасы, кылдат кызматы жана ар дайымкы жылмаюусу менен кубандырат. East Air компаиясынын авиапаркы улам толукталууда – өткөн жылы Airbus A320 сатып алынды.
Өзүнүн «кесиптештеринен» бир жыл кичүү болгон улуттук тажик авиакомпаниясы – Душанбе аэропортунда жайгашкан Somon Air. Бул Тажикстандын IATAга кирген жалгыз ташуучусу. Компаниянын авиапаркында алты лайнер бар: эки «Боинг 737-300», эки «Боинг 737-800» жана эки «Боинг 737-900 ER», бир кеме акын М. Турсун-Заденин урматына аталган, дагы үчөө тажик саясатчыларынын атын алышкан.
Үзгүлтүксүз учуулардын багыттары:
– Душанбе, Куляб, Худжанд (Тажикстан);
– Бухара, Ташкент (Өзбекстан);
– Алмата (Казакстан);
– Москва («Домодедово»), Санкт-Петербург, Оренбург, Екатеринбург, Казань, Красноярск, Иркутск, Сочи, Краснодар (Россия);
– Дубай (БАЭ);
– Стамбул (Түркия);
– Үрүмчү (Кытай);
– Франкфурт-на-Майне (Германия).
Нижневартовск жана Ханты-Мансийскке чартердик каттамдар аткарылат. Жылына бир жолу Somon Air Тажикстандан Сауд Аравиясына ажыга бара жаткан зыяратчыларды жеткирет. Авиакомпания жүргүнчүлөрдү баары болуп жыйырма алты багыт боюнча ташыйт.
